Początki służby zdrowia w Łodzi

W początkach XIX wieku w Łodzi służba zdrowia właściwie nie istniała. Leczeniem trudnili się wówczas tzw. cyrulicy, głównie pochodzenia żydowskiego. Zamożniejsi mieszkańcy Łodzi w poważniejszych przypadkach leczyli się u lekarzy ze Strykowa, Łęczycy czy Zgierza – gdzie znajdowała się też najbliższa apteka.

Z biegiem lat pojawiali się w mieście pojedynczy chirurdzy i felczerzy sprawujący opiekę nad zdrowiem mieszkańców miasta. Jednak uboższa część społeczeństwa w wypadku choroby korzystała głównie z o wiele tańszych i pokątnych usług "fuszerów" - cyrulików, golibrodów, znachorów i owczarzy.

Pierwsza apteka w Łodzi została założona dopiero w 1829 roku przez magistra farmacji Karola Ketschona (obecnie pl. Wolności 2).

Wraz z rozwojem wielkich fabryk w Łodzi i ciężkimi warunkami pracy zaczął przybierać na sile problem ochrony zdrowia. W mocno zaniedbanym pod względem sanitarnym mieście nastąpiło znaczne pogorszenie się warunków zdrowotnych. Co chwilę wybuchały nowe ogniska cholery, zbierając liczne ofiary wśród mieszkańców Łodzi. Początkowo kapitalistyczni przedsiębiorcy nie byli zainteresowani problematyką stanu zdrowia swoich pracowników. Robotnika, który rozchorował się wskutek złych warunków pracy łatwo było zastąpić innym. Z czasem jednak klasa robotnicza coraz mocniej domagała się swoich praw w tym zakresie, a sami fabrykanci zaczęli dostrzegać, że chcąc osiągać lepsze wyniki produkcyjne, muszą bardziej zadbać o swoich robotników.

Warto przy tej okazji wspomnieć o zasługach Ludwika Geyera, który mocno angażował się w podniesienie opieki zdrowotnej dla ludności Łodzi. To w znacznym stopniu dzięki jego wysiłkom powstał szpital miejski dla najuboższych pw. św. Aleksandra, wzniesiony w 1846 r. przy Rynku Fabrycznym (obecnie budynek Wyższego Seminarium Duchownego przy Placu Katedralnym Jana Pawła II).

Geyer należał również do Obywatelskiego Komitetu Cholerycznego, powołanego w związku z dość często powracającymi epidemiami cholery w Łodzi, angażując się w organizowanie pomocy medycznej i materialnej dla najbiedniejszych. 

Opieką zdrowotną objął także swoich pracowników, organizując w 1857 r., równolegle z Scheiblerem, prekursorską kasę chorych, do której składki wpłacali robotnicy i pracodawca, a z powstałego funduszu utrzymywano lekarza, opłacano zakup lekarstw i wypłacano zapomogi podczas choroby.

Na przestrzeni lat powszechna świadomość odnośnie opieki medycznej wzrastała. Aby wspomóc system zdrowotny, który nie nadążał za szybkim rozwojem miasta, fabrykanci zakładali szpitale przyzakładowe, a później finansowali powstanie szpitali specjalistycznych. Z inicjatywy Karola Jonschera, dzięki dotacjom znanych przedsiębiorców, w tym również rodziny Geyerów, powstał szpital dla umysłowo chorych w Kochanówce.

Potomek Ludwika Geyera, Emil Geyer przyczynił się także do powstania w 1899 r. w Łodzi Pogotowia Ratunkowego.

W 1905 r. wybudowano w naszym mieście pierwszy szpital pediatryczny, spełniający wszelkie wymogi nowoczesnego szpitala europejskiego. Głównymi jego fundatorami byli Edward i Matylda z Scheiblerów Herbstowie. Dla upamiętnienia ich zmarłej córki szpitalowi nadano imię Anny Marii (obecnie Ośrodek Pediatryczny im. Janusza Korczaka).

W nowy, XX wiek Łódź wchodziła już z dość pokaźną kadrą lekarską, wynoszącą ponad sto osób.

Więcej ciekawostek na temat zdrowia, warunków higienicznych i sanitarnych w rodzinach robotniczych poznacie, odwiedzając naszą wystawę stałą w Skansenie Łódzkiej Architektury Drewnianej.

Zdjęcie pochodzi z Archiwum Państwowego.

--

Wystawę "Łódzkie mikrohistorie. Ludzkie mikrohistorie" dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z programu Wspieranie działań muzealnych oraz ze środków Miasta Łodzi.

Wystawa zostanie otwarta dla zwiedzających w 2020 roku. Zakończona w Skansenie rewitalizacja odbyła się w ramach inwestycji współfinansowanej ze środków Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko na lata 2014-2020. Całkowita wartość projektu wynosi 15 458 994,85 zł. Dofinansowanie ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego wynosi 8 963 559, 18 zł. Wkład własny Miasta Łódź to 6 397 376,63 zł.