ANTONI STARCZEWSKI. IDEA ZAPISU LINEARNEGO


 



Wystawa „Antoni Starczewski. Idea zapisu linearnego”, przygotowana wspólnie z Fundacją Signum została otwarta w Centralnym Muzeum Włókiennictwa w Łodzi 31 marca 2022 r. Ekspozycja poświęcona jest postaci wybitnego artysty Antoniego Starczewskiego i jego dokonaniom twórczym na wielu polach działalności.

Antoni Starczewski (1924-2000) to jeden z najciekawszych artystów łódzkiego środowiska lat powojennych, który nie tylko tworzył interesującą i oryginalną sztukę, ale niejednokrotnie w swojej działalności wyprzedzał światowe nurty i działania artystyczne. Prace realizował w różnych mediach: ceramice, grafice, tkaninie, tworzył również projekty in situ. Eksplorował obszary sztuk wizualnych, muzyki, języka. Jedną z podstawowych zasad określających charakter działalności Antoniego Starczewskiego było programowe nierozdzielanie sztuki czystej od użytkowej. Bardzo świadomie wkroczył na drogę wyrażania idei w różnorodnych materiałach i technikach, postrzegał bowiem twórczość jako obszar wielu form wypowiedzi połączonych ze sobą, oddziałujących jedne na drugie.

Artysta budował systemy: znaków, zwane alfabetami; linearne sekwencje gestów zatopionych w dynamicznych ceramicznych formach; układów dźwięków przeniesionych na formy wizualne. Kompozycje zawsze opierają się na jasnej idei, a każdy element ma ściśle określoną funkcję. Twórca skłania odbiorcę do wnikliwego przyglądania się szczegółom, zarówno w pracach monumentalnych, jak i tych mniejszych, realizowanych w technikach graficznych. Układy pozornie jednakowych elementów przy bliższym poznaniu ujawniają bogactwo niuansów, zmuszają do rozważań na temat indywidualistycznych postaw w świecie dążącym do unifikacji.

Sztuka Starczewskiego była nierozerwalnie zespolona z życiem za sprawą przenikania idei artystycznych do sfery osobistych przeżyć. Stanowiła ciągły proces, nieprzerwaną kreację. Na każdym polu działań widać wyraźnie, że Starczewski podążał drogą wyznaczoną własnymi przemyśleniami, a aktualne prądy w sztuce miały dla niego drugorzędne znaczenie. Uważnie śledząc dokonania na polu sztuki najnowszej, dbał o to, aby pozostać artystą osobnym.

Wystawa prezentuje około dwustu prac artysty: gobelinów, grafik, fotografii, realizacji ceramicznych, instalacji z wykorzystaniem porcelanowych warzyw i owoców oraz obiektów ready made. Zaprezentowane realizacje pochodzą ze zbiorów CMWŁ, a także Muzeum Sztuki w Łodzi, Muzeum Narodowego w Warszawie, Muzeum Narodowego w Szczecinie, Centrum Rzeźby Polskiej w Orońsku, Miejskiej Galerii Sztuki w Łodzi, Galerii 86 oraz kolekcji prywatnej. Prace skupiają się wokół idei zapisu linearnego rozumianej i realizowanej jako sekwencje znaków, które tworzą nowe formy. W nich artysta wyrażał swoje obserwacje i komentarze na temat otaczającej go rzeczywistości.

Narracja wystawy została zbudowana wokół czterech działów tematycznych:

  •     rytmu biologicznego – to istotna część wystawy, która pokazuje inspiracje światem form organicznych, jak również analizę problemu niepowtarzalności w powtarzalności;
  •     rytmu muzycznego – znajdują się tu prace będące wynikiem poszukiwań form obrazujących wzajemne relacje abstrakcyjnego znaku plastycznego jako nośnika informacji a dźwiękiem;
  •     alfabetu – ta część przybliża kluczowy wątek w dorobku Antoniego Starczewskiego, który zafascynowany rytmiką znaków i układów drukarskich przetransponował teksty w abstrakcyjne kompozycje, gdzie rytm, a często i jego zaburzenia stanowiły podstawę kompozycji;
  •     mise-en-scene /działania reżyserowane/ – prezentowane są tu cykle fotograficzne i autorskie filmy wykonywane kamerą z lat 60. i 70., które były często rejestracją pozornie banalnych sytuacji, ukazują jednocześnie bogatą i złożoną osobowość artysty.
     

Antoni Starczewski był wybitnym artystą, który święcił triumfy na świecie, a dziś w rodzimej Łodzi, z którą związał całe swoje życie prywatne i zawodowe, jest nieco zapomniany. Zasługuje na przypomnienie nie tylko w środowisku łódzkim, ale też przywrócenie mu ważnego miejsca w historii sztuki najnowszej w Polsce i poza granicami kraju, bowiem na światowych prezentacjach (indywidualnych i zbiorowych) był w doceniany i nagradzany. Zdobył m.in Grand Prix na VIII Międzynarodowym Biennale Grafiki w Tokio w 1979, złoty medal na III Międzynarodowym Biennale Grafiki we Florencji, złoty medal w Faenzy, złoty medal „Targa d`Oro” na międzynarodowym konkursie ceramicznym w Perugii. Prace artysty można podziwiać w zbiorach Muzeów Narodowych w Warszawie, Krakowie, Wrocławiu, Muzeum Sztuki w Łodzi, CMWŁ, Miejskiej Galerii Sztuki w Łodzi, Centrum Rzeźby Polskiej w Orońsku, a także muzeach i galeriach światowych: Galleria degli Uffizi we Florencji, Musée d'Art Moderne de la Ville de Paris, Bibliothèque nationale de France, Musée d'Art et d'Histoire de Genève, Stedelijk Museum w Amsterdamie, Tate Modern, Victoria and Albert Museum.

Przypomnienie tej postaci pozwoli uwidocznić, jak wiele elementów jego sztuki i filozofii artystycznej było prekursorskich wobec działań podejmowanych przez artystów światowych.

Wystawie towarzyszy obszerna publikacja pod redakcją kuratorów omawiająca główne wątki twórczości artysty.

 

Kuratorzy wystawy „Antoni Starczewski. Idea zapisu linearnego”:

Marta Kowalewska – historyczka sztuki, kuratorka, Główna Kuratorka Centralnego Muzeum Włókiennictwa w Łodzi, autorka licznych publikacji na łamach prasy fachowej, współpracuje z licznymi międzynarodowymi instytucjami i organizacjami związanymi z szeroko pojętym medium tkaniny artystycznej.

Grzegorz Musiał – historyk sztuki, kurator wystaw w Polsce i za granicą. Od 2007 r. dyrektor artystyczny, a obecnie prezes Fundacji Signum. Współpracował z Antonim Starczewskim przy realizacji wystawy w Centre Pompidou w 1983 r., a także z Muzeum Sztuki w Łodzi przy przygotowaniu retrospektywnej wystawy artysty w 2003 r.

--

"Antoni Starczewski. Idea zapisu linearnego"
31.03.2022-31.07.2022
Kuratorzy: 
Marta Kowalewska, Grzegorz Musiał
Asystentka kuratorów: Monika Kowalczyk
Projekt architektoniczny wystawy: Aneta Faner
Identyfikacja wizualna wystawy: Łukasz Paluch
Produkcja: Aleksandra Kmiecik
Współpraca: Przemysław Purtak
Koordynator wydawniczy: Paulina Kowalczyk
Partner: Signum Foundation

Dowiedz się więcej