Rezydencje
W dniach 13–18 czerwca 2022 uczestniczki i uczestnicy projektu Struktury przeplatania: tkanina jako materiał, metoda, nośnik wzięli udział w rezydencji badawczo-artystycznej w Łodzi. Aktywności wpisane w program łódzkiej i podlaskiej rezydencji miały na celu zainspirowanie zaproszonych artystek i artystów do stworzenia prac na wystawę, której dwie odsłony – w Łodzi i Bergen – zaplanowane zostały na 2023 rok. Podlasie i Łódź łączą zarówno wątki włókiennicze i wielonarodowościowe, jak i tradycyjna tkanina podwójna, której jedne z największych zbiorów w Polsce zgromadziło CMWŁ.
Założeniem łódzkiej rezydencji było pokazanie różnorodnych związków miasta z tkaniną w kontekście przemysłu włókienniczego, projektowania i sztuki. Aspekt historyczny objął dynamiczny, nie mający precedensu w dziejach Europy, rozwój miasta zwanego w XIX i XX wieku Ziemią Obiecaną. Współistnieli w nim osadnicy narodowości polskiej, rosyjskiej, niemieckiej i żydowskiej, nieliczni rozwijali wielkie fortuny fabrykanckie, masy wiodły skromne życie rzemieślników, robotnic i robotników, nierzadko w skrajnym ubóstwie. Program rezydencji ukazał również wpływ upadku wielkiego przemysłu włókienniczego w latach 90. XX wieku na masowe bezrobocie, sytuację kobiet czy kwestie tożsamości miasta.
Powyższe i inne aspekty historyczne, socjologiczne, naukowe, badawcze i artystyczne przybliżone zostały poprzez wykłady i prezentacje naukowe, spotkania z twórcami, ekspertkami i ekspertami, wizyty w muzeach, spacery po historycznych miejscach Łodzi związanych z jej wielokulturowymi, przemysłowymi korzeniami, wizyty w pracowniach Akademii Sztuk Pięknych w Łodzi i na wystawach w CMWŁ, które w tym roku przygotowuje 17. edycję Międzynarodowego Triennale Tkaniny.
Koncepcja rezydencji i prowadzenie: Marcin Gawryszczak.
Zobacz relację i galerię z rezydencji w Łodzi.
Główną bohaterką rezydencji zrealizowanej na Podlasiu w dniach 19–25 czerwca 2022 r. w ramach projektu Struktury przeplatania: tkanina jako materiał, metoda, nośnik była tkanina dwuosnowowa, zwana także tkaniną podwójną, jej historia, tradycja i oryginalność warsztatu.
Podążając Szlakiem Rękodzieła Ludowego po pracowniach rzemieślników w „krainie wątku i osnowy”, uczestniczki i uczestnicy poznawali historię podlaskiego tkactwa i kultury materialnej na białostocczańskim pograniczu. Ważny kontekst stanowiły losy kilku narodowości – polskiej, białoruskiej, rosyjskiej, litewskiej, ukraińskiej, tatarskiej, żydowskiej współistniejących przez wieki na tych terenach, pisane przez koleje wojen, zaborów, bieżeństwa, ciągłej zmiany granic i państwowej przynależności.
Wieloetniczną historię Podlasia ilustrowały wizyty w Supraślu, Tykocinie, Bohonikach, kilku malowniczych podlaskich wsiach oraz w Podlaskim Muzeum Kultury Ludowej w Wasilkowie. Ważnym i inspirującym doświadczeniem była wizyta w janowskim ośrodku tkackim, w którym tradycje tkaniny podwójnej są bardzo żywe, gdzie powstają realizacje na konkursy i wystawy a także tkaniny zdobiące domy w różnych zakątkach świata.
Obok spotkań z historią i tradycją nie zabrakło w trakcie rezydencji na Podlasiu kontaktu z unikalną przyrodą podczas wizyty w Biebrzańskim Parku Narodowym, wizyty w galerii sztuki współczesnej Arsenał na wystawie Kateryny Lysovenko poświęconej obecnej rosyjskiej napaści na Ukrainę oraz spacerów po współczesnym Białymstoku tropem włókienniczej tożsamości miasta. Białostocki Okręg Przemysłowy jako ważny XIX-wieczny ośrodek produkcji bawełnianej, naznaczony jest – podobnie jak region łódzki – piętnem upadku przemysłu włókienniczego pod koniec XX wieku i trudnymi przemianami społecznymi.
Koncepcja rezydencji i prowadzenie: Magdalena Ziółkowska.
Zobacz relację i galerię z rezydencji na Podlasiu.
Uczestnicy projektu „Struktury przeplatania: tkanina jako materiał, metoda, nośnik” wzięli udział w kolejnej, już trzeciej, rezydencji. Podczas trzydniowej wizyty w Oslo i Lillehammer (1–3 sierpnia) zaproszeni goście – badacze kultury wizualnej, specjaliści w zakresie historycznych tkanin i kultury materialnej – podejmowali temat konstrukcji narodowej tożsamości, kultury „narodowej” Norwegii oraz roli i znaczenia jaką odegrała w niej sztuka ludowa.
Na dwóch wystawach stałych – „Impulses” w muzeum Maihaugen w Lillehammer oraz „Timescope” w Norsk Folkemuseum w Oslo – uczestnicy projektu obejrzeli historyczne tkaniny, sztukę użytkową oraz stroje narodowe, mogąc prześledzić ich stylistyczny rozwój oraz regionalną oryginalność. Oprowadzanie po ratuszu z prof. Jonem Pettersenem, specjalistą od rekonstrukcji dawnych tkanin, było okazją do podziwiania tkanin, malowideł ściennych i rzemiosła artystycznego. Gośćmi podczas rezydencji byli także artyści współcześni – Franz Petter Schmidt oraz Inger Johanne Rasmussen – którzy w swojej praktyce sięgają do tradycji materiałów, wzorów i techniki wykonania.
Ważnym przystankiem była także wizyta na monograficznej wystawie Synnove Anker Aurdal w Astrup Fearnely Museum w Oslo, która pozwoliła prześledzić rozwój stylistyki tej prawdziwej nestorki powojennej tkaniny artystycznej, tworzącej już od końca lat 40-tych i łączącej eksperymenty formalne z językiem współczesnej poezji.
Zobacz relację i galerię z rezydencji w Oslo.
Ostatnia z rezydencji (Bergen, 4–10 sierpnia), w której wzięli udział uczestnicy projektu „Struktury przeplatania: tkanina jako materiał, metoda, nośnik” nieco mocniej uwypukliła związki historycznych wzorów, dawnych technik tkackich i współczesnych metod produkcji.
Historię akle (tradycyjnej kapy o charakterystycznej kolorystyce i pasmowych wzorach) przedstawiła artystka Marta Kløve Juuhl, a Kari Dyrdal – wieloletnia profesorka tkaniny na Wydziale Sztuki Uniwersytetu w Bergen – opowiedziała o historii współczesnej tkaniny artystycznej w Norwegii, która obecna jest nie tylko w instytucjach wystawienniczych, lecz także budynkach publicznych.
Wizyta w miejscowości Utne położonej we fjordach Hardanger, w której mieści się Folkemuseum było kolejnym spotkaniem z tradycyjnymi haftami, tkaninami ludowymi i szczególnymi dla tego regionu tradycjami. Z kolei odwiedzając Arne, niedaleko Bergen, uczestnicy mogli porównać jak wyglądały początki przemysłu bawełnianego na zachodzie Norwegii z doświadczeniami Łodzi i Białegostoku. Przykładem odrodzenia tradycji fabrykanckiej w tym mieście jest rodzinna firma Oleana, od lat 90. XX wieku produkująca damską konfekcję w duchu sustainability.
Zobacz relację i galerię z rezydencji w Bergen.
Dowiedz się więcej