Webinaria


 



Program webinariów

Program czterech spotkań inicjujących międzynarodowy projekt Struktury przeplatania: tkanina jako materiał, metoda, nośnik jest teoretycznym wprowadzeniem do tematyki historycznych i współczesnych powiązań dotyczących zagadnień obecności kultury ludowej i twórczości artystycznej w polityce kulturalnej państwa i jego instytucji.

 

Webinarium I
 

7.04, godz. 18.00

dr Małgorzata Ludwisiak „Trzecie życie folkloru. Awangarda, socrealizm i współczesna polityka kulturalna w Polsce”

Folklor i tradycje lokalnego rzemiosła to jedno z ważniejszych źródeł, które miały wpływ na radykalną odnowę języka wizualnego dokonaną przez awangardowych artystów – zwłaszcza tych z Europy Wschodniej, jak choćby w przypadku grupy polskich Formistów. Tradycje folkloru zostały jednak szybko zinstrumentalizowane i nadużyte przez autorytarne reżimy XX wieku, w tym Związek Radziecki i Polskę pod rządami komunistów.
W jaki sposób doktryna socrealizmu dążyła do kształtowania nowych tożsamości poprzez arbitralne wykorzystanie motywów ludowych? Co jest przyczyną nagłego powrotu obrazów folklorystycznych w sferze publicznej w Polsce w ostatnich latach? Jaki jest jego związek z nową polityką kulturalną państwa polskiego? Pytania te będą przedmiotem seminarium dr Małgorzaty Ludwisiak, która przyjrzy się obiegowi obrazów oraz nakreśli panoramę przemian folkloru od radykalnego do konserwatywnego na przykładzie Państwowego Zespołu Ludowego Pieśni i Tańca „Mazowsze” – jednego z najbardziej rozpoznawalnych na świecie zespołów sięgających do bogactwa narodowych tańców, piosenek i przyśpiewek, powstałego w 1948 roku.

dr Małgorzata Ludwisiak – krytyczka sztuki, wykładowczyni i główna kuratorka Działu Sztuki Nowoczesnej Muzeum Narodowego w Gdańsku. Członkini zarządu CIMAM (Scientific Committee oraz Museum Watch Committee). W latach 2014–2019 dyrektorka Centrum Sztuki Współczesnej Zamek Ujazdowski w Warszawie, wcześniej wice dyrektorka Muzeum Sztuki w Łodzi (2008–2014), dyrektorka International Łódź Biennale (2006), pomysłodawczyni i dyrektorka Łódź Design Festival (2007). Kuratorka wystaw takich jak El Hadji Sy. Na początku myślałem, że tańczę (2016, Zamek Ujazdowski, Warszawa) oraz Korespondencje. Sztuka nowoczesna i uniwersalizm (z Jarosławem Lubiakiem, 2012–2013, Muzeum Sztuki, Łódź). Jako badaczka i autorka tekstów o sztuce swoje zainteresowania skupia wokół społecznej roli sztuki współczesnej i jej instytucji.

 

Webinarium II
 

14.04, godz. 18.00

dr Marcin Gawryszczak „Łódź – dziedzictwo miasta postindustrialnego”

Wedle charakterystyki formalnej Łódź to „miasto na prawach powiatu w środkowej Polsce, a także siedziba władz województwa łódzkiego, powiatu łódzkiego wschodniego oraz gminy Nowosolna, przejściowa siedziba władz państwowych w 1945 roku. Ośrodek akademicki, kulturalny i przemysłowy”. Realnie zaś to miasto, które rozwinęło się w niespotykany sposób w Polsce. W 1820 roku liczyło kilkuset mieszkańców; sto lat później – kilkaset tysięcy. Przemysł rozwijał się przez 180 lat, dając zatrudnienie mieszkańcom. Prawie całkowicie upadł w przeciągu kolejnych kilkunastu lat. Dziś ślady przemysłu są nadal widoczne, choć już tylko jako świadectwa przeszłości. Czy dziedzictwo Łodzi przemysłowej jest dla niej przekleństwem czy szansą? Bohaterem seminarium będzie miasto postindustrialne i ślady przeszłości – w architekturze, w świadomości mieszkańców, a także kwestia transformacji ustrojowej i nagłego zakończenia dziejów przemysłu włókienniczego w Łodzi.

dr Marcin Gawryszczak – historyk, doktor nauk humanistycznych, kustosz w Centralnym Muzeum Włókiennictwa w Łodzi. Absolwent Wydziału Filozoficzno-Historycznego Uniwersytetu Łódzkiego oraz podyplomowego studium muzeologicznego Uniwersytetu Jagiellońskiego. Autor publikacji poświęconych muzealnictwu i historii Polski. Kurator wystaw w Centralnym Muzeum Włókiennictwa w Łodzi. Członek Komisji ds. Wyceny i Kwalifikacji przy CMWŁ (od 2016 roku), Stowarzyszenia Muzealników Polskich, od 2017 roku – członek zarządu w oddziale łódzkim SMP. Jego zainteresowania historyczne skupiają się wokół historii Polski, szczególnie XX-lecia międzywojennego.

 

Webinarium III
 

12.05, godz. 18.00

dr Marcin Gawryszczak „Centralne Muzeum Włókiennictwa w Łodzi i jego zbiory”

Muzeum techniki i przemysłu, sztuki, designu, mody, historii regionu, etnograficzne… Dzięki niezwykle bogatym i zróżnicowanym zbiorom Centralne Muzeum Włókiennictwa w Łodzi jest po trosze każdą z tych instytucji. Zbiory CMWŁ odzwierciedlają tajniki włókienniczego procesu produkcyjnego (kolekcja narzędzi i maszyn włókienniczych) oraz różnorodność wzornictwa tekstyliów wytwarzanych przemysłowo w XIX i XX wieku (kolekcja tkaniny przemysłowej). Obejmują także tekstylia pochodzące z wielu stuleci ­­­­­­­– tworzące bogatą kolekcję artystycznej tkaniny zabytkowej. Na szczególną uwagę zasługuje kolekcja artystycznej tkaniny współczesnej – jedna z największych na świecie. Bardzo ważną część zbiorów stanowią też: kolekcja odzieży – pozwalająca prześledzić zmiany zachodzące w kanonach mody XX i XXI wieku oraz kolekcja etnograficzna dokumentująca tkactwo ludowe XIX i XX wieku.

 

Webinarium IV
 

26.05, godz. 18.00

dr hab. Małgorzata Litwinowicz „Sploty użyteczności”

Nowoczesność jest związana z eksponowaniem i oglądaniem. Czynności te były podporządkowane dwóm wielkim procesom: redefiniowania społecznych hierarchii oraz utowarowienia, czyli powiązania wartości z twardymi kryteriami ekonomii, przeliczalnością, środkami, potencjałem handlowym. Przedmiotem seminarium i dyskusji będzie pytanie, jakie miejsce w tych procesach zajmowało to, co nazywamy „kulturą ludową”. Wciągnięcie ludowej wytwórczości w obręb globalnej gospodarki miało wymiar emancypacyjny. Sąd ten jest z pewnością niepopularny, nie sposób jednak całkowicie przeoczyć znaczenia wielkich pływów kapitalizmu, który lokalnych wykonawców pojedynczych przedmiotów codziennego wyposażenia przemienił w wytwórców towarów i niemal artystów. „Niemal”, ponieważ twórczość ludowych autorów i autorek – wykonujących naczynia, produkujących wzorniki dla kilimów i zwieńczeń domów, uprawiających ogrody zgodnie z konkretnym schematem wiedzy, zajmujących się tkactwem, wykonywaniem biżuterii i okuć czy ciesiołką – została przywłaszczona przez pole wiedzy (etnograficznej czy etnologicznej), podporządkowana prawu typowości i reprezentacji. Pomysły tkaczek i cieśli trafiły na warsztaty certyfikowanych artystów i artystek jako „ludowe inspiracje”. Ich wzory weszły do obiegów sztuki wystawienniczej i wysokiej. Ich nazwiska z rzadka trafiały jednak do katalogów. Bywali „odkrywani”, ich nazwiska trafiały jednak do książek i katalogów raczej na prawach wyjątku. Podczas seminarium postawione zostanie pytanie: czy wzornictwo „ludowe” nie jest aby wzornictwem autorskim?

dr hab. Małgorzata Litwinowicz – historyczka kultury polskiej XIX wieku, lituanistka, animatorka kultury, adiunktka w Instytucie Kultury Polskiej Uniwersytetu Warszawskiego. Zajmuje się problematyką polskiej nowoczesności, w szczególności kwestiami związanymi z przemianami medialnymi i wynalazczością. Kieruje pracami międzyzakładowego Zespołu Kultury XIX wieku w IKP UW. Jest autorką licznych książek: Zmiana której nie było. Trzy próby czytania Reymonta (2019), O starożytnościach litewskich. Mitologizacja historii w XIX-wiecznym piśmiennictwie historycznym b. Wielkiego Księstwa Litewskiego (2008), współredaktorka tomów Opowiedziane. Historia mówiona w praktykach humanistycznych (2019), Praktyka-utopia-metafora. Wynalazek w XIX wieku (2016) oraz Ekspozycje nowoczesności. Wystawy a doświadczanie procesów modernizacyjnych w Polsce 1821-1929 (2017). Zajmuje się także działalnością animacyjną, edukacyjną i popularyzatorską, jest współzałożycielką Stowarzyszenia „Grupa Studnia O.”. W latach 2006–2018 kierowała Międzynarodowym Festiwalem Sztuki Opowiadania, który co roku odbywa się w Warszawie.

https://uw.academia.edu/MałgorzataLitwinowicz

 

 

 

 

Dowiedz się więcej