Szkolnictwo w Łodzi w 20-leciu międzywojennym

W ostatnich latach szkolnictwo przeszło kolejną reformę, rok temu odbywał się budzący emocje strajk nauczycieli. Obecnie z powodu pandemii koronawirusa kwestie nauczania znów są szeroko komentowane. A jak wyglądało szkolnictwo w międzywojennej Łodzi? Warto sprawdzić!

Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości ogłoszono założenia nowego systemu oświaty, zapowiadając tym samym, że w kraju powstanie bezpłatne i świeckie szkolnictwo, oparte na siedmioklasowych szkołach powszechnych, przeznaczonych dla wszystkich grup społecznych. Łódzka Rada Miejska wprowadziła powszechny obowiązek szkolny już w 1919 r. Zgodnie z nim także dzieci powyżej 12 roku życia, które już pracowały, musiały uczęszczać na wieczorowe kursy dokształcające.

W okresie 20-lecia międzywojennego liczba uczniów zwiększała się w wyniku przyrostu naturalnego oraz napływu ludności do miasta, ale liczba szkół malała, co było efektem polityki oszczędnościowej łódzkich władz samorządowych. Utrudnieniem dla funkcjonowania szkół było duże obłożenie klas: w 1929 roku przeciętnie było 43 uczniów w klasie, natomiast w 1937 roku aż 54.

Na terenie Łodzi w 1939 roku istniały 162 szkoły powszechne z językiem polskim oraz ponad 70 szkół żydowskich, niemieckich, rosyjskich, jak również prowadzonych przez różnego rodzaju stowarzyszenia edukacyjne oraz szkoły prywatne. Gorzej wyglądała sytuacja w szkołach średnich. Na edukację na tym poziomie mogły sobie pozwolić dobrze sytuowane rodziny, gdyż większość takich szkół była prywatna. Biedne warstwy społeczeństwa miały drogę dalszego kształcenia przeważnie zamkniętą.

Mimo prężnego rozwoju gospodarczego na przełomie XIX i XX wieku oraz wzrostu demograficznego, Łódź aż do 1945 roku nie mogła poszczycić się posiadaniem wyższej uczelni. Warto za to wspomnieć o łódzkim Instytucie Nauczycielskim zajmującym się dokształcaniem nauczycieli (1921-1927 r.) i powołanej w 1924 r. Wyższej Szkole Nauk Społecznych i Ekonomicznych. Ważnym momentem na kartach akademickiej historii miasta było otwarcie Łódzkiego Oddziału Wolnej Wszechnicy Polskiej (1928 r.). Właśnie dzięki kontaktom z jej przedwojennymi pracownikami po zakończeniu II wojny światowej możliwe było szybkie powstanie w Łodzi wyższej uczelni.

Na zdjęciu pochodzącym z Archiwum Państwowego widnieje łódzki gmach Szkoły Zgromadzenia Kupców przy ul. Dzielnej 41 (obecnie ul. Narutowicza 68) – jeden z pierwszych betonowych budynków w Polsce, wykonany w stylu secesyjnym.

Zdjęcie pochodzi z Archiwum Państwowego.

--

Wystawę "Łódzkie mikrohistorie. Ludzkie mikrohistorie" dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z programu Wspieranie działań muzealnych oraz ze środków Miasta Łodzi.