Archiwum wystaw


BOWNIK. PODSZERSTEK



W języku polskim podszerstka nie kojarzymy z garderobą, choć w okryciach zwierząt ta gęsta, miękka i krótka warstwa futra znajdująca się tuż pod okrywą włosową pełni ważną rolę  termoizolacyjną. Podszerstek, poszycie, szczecina i sierść... Inaczej jest w języku angielskim – tam underfur, a z pewnością undercoat wskazuje na bezpośrednie powinowactwo ze światem mody i ubrań. Ten dosłowny „podpłaszczyk” jest więc tym, co ukrywane pod warstwą wierzchnią, tym, co wypełnia szczelinę między skórą a tkaniną, pozostając niewidocznym z zewnątrz. O dobrym rzemieślniku mówimy, że zna się na swoim fachu „od podszewki”, nie tylko dlatego, że po samej podszewce odróżni rękodzieło krawiectwa miarowego od masowej produkcji z globalnego Południa. On tam nawet nie musi zaglądać, by wychwycić mistrzowski sznyt, nienaganny układ tkaniny, bezbłędne skrojenie materiału czy wszycie guzików. Oko konesera rozpozna podszewkę z jedwabnej satyny, muślinu lub modalu po fasonie płaszcza. Krawiectwo poznasz po podszewce, można powiedzieć, a ta solidna bawełniana spełni niejedną funkcję. 

Wystawa Pawła Bownika Podszerstek to zapewne pierwsza wystawa fotografii w historii Centralnego Muzeum Włókiennictwa w Łodzi, które znane jest w obiegu międzynarodowym przede wszystkim z jednego z najważniejszych wydarzeń świata tkaniny artystycznej, czyli Międzynarodowego Triennale Tkaniny. Od kilku lat jednym z założeń programu wystawienniczego instytucji jest prezentowanie dokonań czołowych polskich artystów, którzy w sferze ikonograficznej lub znaczeniowej nawiązują do tego medium, lecz przekraczają jego definicję opartą na rzemieślniczym kunszcie, kompozycyjnej finezji oraz wyjątkowości materii. Wystawa Podszerstek wpisuje się w to założenie poprzez  zwrócenie uwagi na twórczość, która podejmuje wyzwanie kontekstualizacji historii i znaczenia przemysłów włókienniczego i modowego, używając do tego fotografii. Widoczne jest to szczególnie w kluczowej dla ekspozycji serii Rewers, której koncepcja oparta jest na ujawnieniu wewnętrznej strony ubiorów noszonych zarówno przez postaci historyczne (m.in. marszałka Józefa Piłsudskiego), jak i bohaterów anonimowych (młody powstaniec, służąca w majątku XIX-wiecznym). Bownik tym samym uruchamia cały zestaw pytań o tożsamość (stroju, ubioru) czy pamięć kulturową, które dany obiekt ze sobą niesie, reprezentację (poprzez fotografię), historię mówioną (pozwalającą zidentyfikować jednostkowe losy poszczególnych bohaterów), jak i rolę instytucji w dystrybucji tych wyobrażeń i utrwalaniu ich w społecznej świadomości. 

Dla Centralnego Muzeum Włókiennictwa w Łodzi to wystawa wyjątkowa również dlatego, że w ramach serii Rewers zostało sfotografowanych kilka obiektów z bogatej kolekcji powojennej mody i ubioru oraz tkaniny historycznej – osiemnastowieczny ornat, pelisa z lat pięćdziesiątych autorstwa łódzkiego krawca, płaszcz męski z Zakładów Przemysłu Odzieżowego „Próchnik”. Analogowa fotografia pojawia się tutaj jako historyczna technika, która jednak nie odeszła do przysłowiowego lamusa, ale może wejść w inspirujący dialog ze współczesnymi technikami fotografii cyfrowej, w tym także fotografii tworzonej z przeznaczeniem publikacji w mediach społecznościowych. Drugi główny temat wystawy, czyli moda i krawiectwo, w historycznym ujęciu występujące jako spersonalizowane rzemiosło, dziś, czyli w dobie fabryk produkujących masowo tkaniny w krajach południowej Azji, otrzymuje z kolei możliwość powrotu do wcześniejszego wymiaru zindywidualizowanej usługi wykonywanej na zamówienie. O swoim warsztacie pracy artysta opowiada tak: „Posługuję się aparatem wielkoformatowym Toyo 810M II o wymiarach negatywu 8 x 10 cali. Stosuję w ten sposób najstarszą technikę fotograficzną, sięgającą XIX wieku. Z dawnych fotografii i pierwszych niemych filmów pamiętamy sceny w atelier, kiedy aparat z miechem stawiany był na statywie, a fotografujący, aby zobaczyć, co dzieje się na matówce, musiał przykryć się czarną kotarą. Pozujący godzinami modele tkwili w bezruchu, by zachować ostrość zdjęcia. W tej technice fotograf, odcięty od jasnego otoczenia dzięki zaciemnieniu może zobaczyć tylko to, co fotografuje, może to kadrować i wyostrzać. Technika ta wymaga niezwykłej precyzji zarówno w kwestii doboru kadru (ustawiony na statywie aparat waży ponad 10 kg i jest mało mobilny), jak i opanowania warsztatu.”

Tytułowy „podszerstek”’ obecny jest w wystawienniczej narracji poprzez skojarzenie świata natury i człowieka, wskazanie szczelin jakie istnieją między naszym codziennym jego oglądem, spojrzeniem rzuconym mimochodem na współczesne zjawiska, cywilizacyjne i społeczne konsekwencje oddziaływania technologii, a pieczołowitym obserwacjom stanu przedmiotów, szczegółów ulotnych i niedostrzegalnych na przysłowiowy „pierwszy rzut oka”. Wybór fotografii reprezentujących m.in. serie: Gamers (2010), Disassembly (2011–2012), Koleżanki i koledzy (2012–2017), Kolory straconego czasu (2018–2019), również prace eksponowane po raz pierwszy (seria Wschód Zachód, 2014) i te stworzone z myślą o wystawie (Sufit i Komnata oraz seria Strzępki z 2021), naświetla miejsca dotąd zaciemnione, eksponuje to, co kryje się „pod podszewką” rzeczywistości: świata mody i blichtru, świata młodości i wolności, świata ubioru i historii.


Paweł Bownik (ur. 1977) – artysta wizualny, fotograf, wykładowca. Studiował filozofię na Uniwersytecie Marii Skłodowskiej-Curie w Lublinie (1995–1998) i fotografię na Akademii Sztuk Pięknych w Poznaniu (1998–2005, dyplom w pracowni dr. hab. Krzysztofa J. Baranowskiego). W latach 2004–2008 współtworzył kolektyw IKOON. Pracował jako kurator galerii Teren Osobny, mieszczącej się w historycznym  carskim więzieniu. W 2005 roku zorganizował tam Międzynarodowe Spotkanie Artystów Interwencje. Jeden z kuratorów IV Biennale Fotografii w Poznaniu zatytułowanego Polowanie na przedmioty (2005). W 2014 roku był nominowany do Paszportów „Polityki”. W tym samym roku jego książka Disassembly otrzymała główną nagrodę w konkursie Fotograficzna Publikacja Roku i była nominowana do Kassel Photobook Award. W latach 2015–2019  był asystentem w Pracowni Fotografii Studyjnej w Akademii Sztuki w Szczecinie, zaś od 2019 jest wykładowcą na Wydziale Operatorskim i Realizacji Telewizyjnej Państwowej Wyższej Szkoły Filmowej, Telewizyjnej i Teatralnej im. L. Schillera w Łodzi. Mieszka i tworzy w Warszawie. 

Prace artysty znajdują się w kolekcjach Museum In Huis Marseille w Amsterdamie, Fundacji Sztuki Polskiej ING, Bibliotece Narodowej, Narodowej Galerii Sztuki Zachęta, Muzeum Współczesnego Wrocław, Muzeum Fotografii w Krakowie i w zbiorach prywatnych.

Folder wystawy "Bownik. Podszerstek" do pobrania (j. angielski)

Folder wystawy "Bownik. Podszerstek" do pobrania (j. polski)

Galeria zdjęć z wystawy "Bownik. Podszerstek"

--

Bownik. Podszerstek
21.04.2022–24.07.2022
Wernisaż wystawy:
21.04.2022 godz. 18.00
Kuratorka: Magdalena Ziółkowska
Aranżacja wystawy: Bownik i Magdalena Ziółkowska
Identyfikacja wizualna wystawy: Agata Biskup
Produkcja: Przemysław Purtak
Koordynatorka wydawnicza: Paulina Kowalczyk
Partner wystawy: Muzeum Sztuki i Techniki Japońskiej Manggha

Druga odsłona wystawy będzie prezentowana wiosną 2023 roku w Muzeum Sztuki i Techniki Japońskiej Manggha w Krakowie.

--

 

Anglojęzyczna publikacja to monografia Pawła Bownika poświęcona twórczości artysty od jej początków, czyli serii takich jak Gamers (2010) o nastoletnich graczach e-sportowych, poprzez jeden z najbardziej rozpoznawanych projektów Disassembly (2011–2012), w którym artysta demontował i montował egzotyczne kwiaty, abstrakcyjne Kolory straconego czasu (2018–2019), po najnowsze prace powstałe w 2021 roku z myślą o wystawie w Centralnym Muzeum Włókiennictwa, takie jak Strzępki, Komnata, Sufit i fotografie ubrań z muzealnej kolekcji w ramach kontynuacji cyklu Rewers. Obok bogatego materiału wizualnego, ujawniającego także kulisy sesji zdjęciowych, precyzyjne szkice i notatki artysty fotografiom Bownika towarzyszy głos literatów i badaczy kultury wizualnej. Ich komentarz zainspirowały poszczególne serie prac i ich tematyka. 

Esej Ernsta van Alphena poświęcony pracy Urna (2014) podejmuje temat pamięci i prochu, kruchości materii w obliczu Zagłady. Roma Sendyka porusza tematykę sacrum i profanum, świętości i jej profanacji przyglądając się serii Opłatki (2019), w której centrum artysta umieszcza monumentalną kolekcję bożonarodzeniowych opłatków, potraktowanych jako notatnik prywatnych, codziennych rysunków i zapisków. Zośka Papużanka stworzyła monolog matki gracza e-sportowego, nastolatka przykutego godzinami do komputera. Literacki paradokument Sorena Gaugera traktuje o jednym z czarno-białych zdjęć Bownika – Krata z serii Koleżanki i koledzy (2012) – wskazując na liczne powinowactwa filmowe. O abstrakcjach kryjących w sobie kolory wymarłych gatunków ptaków opowiedział w poetyckim eseju Michał Książek. O tytułowym podszerstku i ukrytych znaczeniach codziennych ubrań z serii Rewers traktuje tekst Magdaleny Ziółkowskiej, zaś o pokusie manipulowania naturą i tęsknocie za kontrolą nad przyrodą pisze Andrew Berardini. 

248 stron, kolor, oprawa twarda

Koncepcja i redakcja: Magdalena Ziółkowska
Autorzy esejów: Ernst van Alphen, Andrew Berardini, Soren Gauger, Michał Książek, Zośka Papużanka, Roma Sendyka, Magdalena Ziółkowska
Tłumaczenie: Soren Gauger
Koordynatorki wydawnictwa: Karolina Melon, Paulina Kowalczyk
Projekt i skład: Honza Zamojski [rh.plus]
Współwydawca: Hatje Cantz Verlag
ISBN: 978–83–60146–86–6
Partnerzy wydawnictwa: Muzeum Sztuki i Techniki Japońskiej Manggha oraz Szkoła Filmowa w Łodzi 

                               

Zobacz również


Spiritbox

Wystawa jest efektem rocznych warsztatów organizowanych przez Akademię Sztuk Pięknych im. Władysława Strzemińskiego w Łodzi wspólnie z Centralnym Muzeum Włókiennictwa w Łodzi.

W KRATKĘ

Robotnicza chusta stała się punktem wyjścia do stworzenia wystawy, która zainaugurowała działalność przestrzeni ekspozycyjnej w niedawno wyremontowanej willi letniskowej będącej częścią Muzeum. Jest to miejsce, które ma służyć przede wszystkim dzieciom oraz ich najbliższym – rodzicom, opiekunom, nauczycielom.

Xawery Wolski. Sploty

Xawery Wolski to artysta znany na świecie głównie dzięki swoim monumentalnym rzeźbom. Wystawa w CMWŁ prezentuje nieznane dotąd szerzej wątki twórczości artysty. Wybrane prace skupiają się wokół szeroko rozumianego tematu splatania i nawiązują do tradycyjnych technik włókienniczych, takich jak wiązanie, tkanie, sznurowanie, dzianie czy szydełkowanie.

DRUGA SKÓRA

Wystawa Druga skóra stanowi efekt międzynarodowego projektu Struktury przeplatania, tkanina jako materiał, metoda, nośnik organizowanego przez Centralne Muzeum Włókiennictwa w Łodzi, Szkołę Doktorską ASP im. Jana Matejki w Krakowie i Uniwersytet w Bergen — Wydział Sztuk Pięknych, Muzyki i Projektowania.

Nowy rozdział

Projekt Nowy rozdział to cykl sześciu spotkań i wizualnych prezentacji. W kolejnych odsłonach pojawiają się sylwetki dwunastu bohaterek – pisarek, projektantek, aktywistek, artystek. Wszystkie wybrały podążanie własną drogą. Dla wielu z nich ten wybór oznaczał wyjście poza kulturowo zdefiniowane role.